विशेष लेख : - सहकार क्षेत्रातील मायेची सावली

ग्रामीण महाराष्ट्राचा उद्धार करत असलेले सहकार क्षेत्र हे कुठेतरी कलंकित होत असल्याचे पर्व सुरू होत असतानाच श्रद्धेय कर्मयोगी सुधाकर पंत परिचारक यांनी या क्षेत्रामध्ये नितिमत्तेचा मानदंड उभा केला.

पुणे शहरातील नामांकित कंपनीची नोकरी सोडून मी 2010 साली मोठ्या मालकांनी स्थापित केलेल्या श्री पांडुरंग सहकारी साखर कारखान्यामध्ये लेखा विभागामध्ये अधिकारी म्हणून रुजू झालो तेव्हापासूनच मोठ्या मालकाच्या परीस स्पर्शाची अनुभूती येऊ लागली. कार्पोरेट सेक्टर मधून सहकार क्षेत्रामध्ये काम करणं थोडसं अवघड वाटत होतं परंतु मोठ्या मालकांनी सहकार क्षेत्रच कार्पोरेट पेक्षाही उत्तम पद्धतीने कसा चालविता येतो हे सांगितल्यावर धन्य झालो. तंतोतंत आर्थिक शिस्त पाळणारे मोठे मालक एक अद्वितीय व्यक्तिमत्व होते

श्रद्धेय मोठे मालक यांची आज तृतीय पुण्यतिथी बघता बघता तीन वर्षे झाले मालक गेले परंतु त्यांच्या वटवृक्षाने धरलेली मायेची सावली आजही आमच्यासारख्या पांतस्थांना सुखाच्या अनुभूती देत आहे नव्हे तर त्याच वटवृक्षाखाली माझ्यासारख्या हजारो लाखो पांतस्थ विसावले आणि आपल्या कर्तव्यपूर्तीचे समाधानाचे आयुष्य उभे करते झाले

खऱ्या अर्थाने बोले तैसा चाले त्याची वंदावी पाऊले अशा संत भक्तीचा परिचय त्या व्यक्तिमत्त्वाकडे बघून येतो असे वंदनीय सुधाकरपंत परिचारक मोठे मालक आमच्या आयुष्यामध्ये आले आणि या खडतर आयुष्याला एक नवा भर मिळाला वाड वडिलांची पुण्याई आणि गेल्या जन्मीचे पुण्य म्हणूनच अशी संत माणसे, देव माणसे आमच्या आयुष्यामध्ये आली आणि त्यामुळे हे जीवन एक वेगळ्या अर्थाने समृद्ध झाले असे मी मानतो

कमालीची आर्थिक शिस्त पाळून देखील शेतकऱ्यांबद्दल ,कर्मचाऱ्यांबद्दल प्रचंड संवेदनशीलता असणारे मालकांचे व्यक्तिमत्व हे अनेक पैलूंनी लखलखित जडलेले होते यामध्ये सुद्धा वसंताच्या बहरलेल्या सावलीचा सुखद क्षण आम्हाला अनुभवता आले आज जेव्हा जेव्हा मोठ्या मालकांची आठवण येते तेव्हा ते सतत आपल्या सभोवताली आहेतच असा भास होतो प्रत्येक क्षणाला त्यांच्या आशीर्वादमय आंतरिक रूप आपल्या आजूबाजूला आपली कवच कुंडले म्हणून उभे राहत आहेत याची प्रचिती येते.

सलग 25 वर्ष आमदार पद भूषवलेल्या एक लोकनायक आणि त्यांच्या कर्तृत्वाबद्दल आम्ही काही सांगणं म्हणजे सूर्याची आरती पणतीने केल्यासारखे आहे किंबहुना सागराची महती नदीने सांगितल्यासारखे आहे .परंतु हे प्रवाह सातत्याने आमचे जीवन समृद्ध करत राहतील यात संदेह नाही

गेल्या अनेक दशकापासून परिचारक वाडा अनेकांचा आधारवड म्हणून उभारला आहे तो त्याच प्रेमाच्या ओलाव्याने आमच्यासारख्यांना बळ देतो आणि म्हणूनच त्यांचा वारसा आदरणीय प्रशांत मालक व आदरणीय उमेश मालक यांनी समर्थपणे चालविला आणि अनेकांना सातत्याने न्याय देण्याचा प्रयत्न केला

सहकार क्षेत्र देखील कार्पोरेट पद्धतीने अत्यंत व्यवस्थित चालवता येते, चारित्र्य आणि शिस्त असेल तर सहकाराचा स्वाहाकार होणार नाही उलट सहकाराची बीजे रोवली जातील आणि एखाद्या कॉर्पोरेट कल्चर पेक्षा देखील अत्यंत शिस्तीचे आणि आर्थिक उन्नतीचे वातावरण येथे तयार होईल असा आदर्श मानदंड मोठ्या मालकांनी उभा केला त्याची अनुभूती म्हणून आजही प्रशांत मालक आणि उमेश मालक यांच्या माध्यमातून आपल्याला येते शेवटी समर्थ वारसा पुढे चालविणे हे देखील एक मोठे नियतीचे देणं असते

कर्मयोग आणि निरपेक्ष योग काय आहे याची प्रचिती मोठे मालक यांच्याकडे बघून यायची स्वतःसाठी एक चहाचा कप देखील न घेणारे खऱ्या अर्थाने सहकार पुरुष म्हणून स्वर्गीय सुधाकर पंत परिचारक यांनी सहकाराचे हे क्षेत्र रुजवले घडविले आणि आमच्यावर देखील नकळतपणे ते संस्कार केले त्यांची ही पुण्याई पुढच्या शंभर वर्षात सरणारी नाही. सहकारातील डॉक्टर म्हणून प्रचलित असलेले श्रद्धेय मोठे मालक यांच्या संस्काराची शिदोरी,अभ्यासू विद्यमान चेअरमन प्रशांत मालक यांचे मार्गदर्शन व तसेच मॅनेजमेंट गुरु कार्यकारी संचालक डॉक्टर यशवंत कुलकर्णी साहेब यांचे उत्कृष्ट व्यवस्थापन यामुळे महाराष्ट्र सहकार भूषण पुरस्काराने सन्मानित झालेला श्री पांडुरंग सहकारी साखर कारखाना आज सहकार क्षेत्रामध्ये उत्तुंग भरारी घेत आहे आणि मला त्याचा एक भाग असल्याचा सार्थ अभिमान आहे.

सदैव स्मरणात राहणारे आदरणीय मोठे मालक यांना शतशः नमन आणि विनम्र अभिवादन